Bij het typen van de titel, vraag ik mij af wie het woord abracadabra bedacht heeft én of diegene bewust de eerste letters van het alfabet op volgorde heeft gezet met iets van lalala om zo een fictief woord te creëren. Zo’n woord, dat op de visuele kaart van onze cortex waarschijnlijk een beeld van chaos oproept. Taalchaos volop in Zwitserland; het is een meltingpot van nationaliteiten en talen. Naast de 3 nationale talen Duits, Frans en Italiaans is de meest gesproken taal het traditionele Zwitsers Duits (Swiezer Doets, Schweizer Duuts). Elke regio heeft zijn eigen variant van het dialect, waardoor je in een ander kanton of regio jezelf afvraagt of jij degene bent met een auditieve beperking.
Ik heb mij laten vertellen dat vele jaren geleden de inwoners van een dorp in het ene dal, niet geregeld naar een ander dal konden afreizen. Hierdoor ontwikkelde zich in elk dal het dialect op zijn eigen wijze. Darwinistisch gezien vergelijkbaar met diersoorten die op een ander continent terecht kwamen en hun eigen mutaties ondergingen.
Wanneer dan een dorpsmeisje op een zomerse alpwandeling een Zwitserse geitenhoeder trof; hij haar verleidde met Edelweis, romige geitenmelk en alpkäse. Haar hart nog sneller liet kloppen met twee Kaffee Lütsch met Appenseller schnaps, en zij vervolgens verliefd werden. Het meisje zich over liet halen naar het dorp van de geitenhoeder te verhuizen. Waar zij eveneens de grootste moeite had met de gemuteerde versie van het dialect en zich totaal ontheemd voelde; krapaan vijftig kilometer verderop.
Op deze onderlinge verschillen is het bestuur van federatie Zwitserland gegrond. Een landoppervlak vergelijkbaar met dat van Nederland opgedeeld in 26 kantons, waarvan allen een eigen grondwet, parlement, regering en rechtbank hebben.
Het zelfbeschikkingsrecht en een bepaalde vorm van liberalisme staan hoog in het vaandel en sijpelen door in de corona maatregelen. Op allerlei manieren wordt er per kanton gespeeld met de regels en gezocht naar zogenaamde ‘mazen in de wet’. De ‘Zwitsers’ laten zich namelijk niet zomaar opsluiten.
Tot slot een kleine introductie in de traditionele sprache. Gek als ik ben op weetjes; Grammatica bestaat niet in het Schwiezer Duutsch. Een zege voor de dyslectische Zwitser. Alles kan genoteerd worden zoals gehoord of uitgesproken. Een klein beetje is een gli of een chli of li. Je lupft je billen, roetst ubere en je ligt weer in bed. Een berg oeffe (omhoog) is een katastrofe op de velo. Na de koffie om nüni op Samstiek (als gymnastiek) vaar je ski. De blinski is daarbij niet een blinde op ski’s, wel de appendix.
Voor de après-ski zo rond halbie vierie, ga je naar een stübli en bestel je een schümli pflümli. Van deze Kaffee schnapsi moet je ongetwijfeld pipi en trek je je terug op het ‘kleine Mädchen’. Een paar keer goed doeresnoeven en je kunt er weer tegenaan. Met je rode lipski en glässli Apero loer je om je heen. Daar prijkt een Jägermeister arschgewei niet op het hoofd, maar boven de broekrand; inclusief stringski. Dan wordt het al snel mega lüstig, en verkauf je je körper erbij. Bij vertrek vertel je wieder luege (loeren) ofwel AD en tot ziens.
Foto's Grindelwald, Schilthorn
